Refleksje o przeszłości

W najnowszym numerze Zachodniopomorskiego Dwumiesięcznika Oświatowego „Refleksje” piszemy o edukacji historycznej i jej wpływie na współczesną kulturę, której szkoła jest nieodłączną częścią. Poznawanie historii to jednak nie tylko patrzenie wstecz – na wydarzenia pieczołowicie rekonstruowane przez archeologów przeszłości – ale także próba zrozumienia zawiłości życiorysów osób, które, być może, pamiętają nieco więcej niż my sami możemy pamiętać. Dlatego w bieżącym numerze proponujemy, między innymi, zapoznanie się z autobiografią historyka i mediewisty Karola Modzelewskiego pod tytułem Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca.

Magnetyzm autobiograficznych wyznań Modzelewskiego polega na tym, że właściwie czyta się je prawie jak sensacyjną powieść, której głównym bohaterem jest świadek i współtwórca najnowszych dziejów Polski. Modzelewski, pisząc o sobie – i odtwarzając fakty z biografii osób, z którymi zetknął się w ciągu życia – równocześnie odkrywa kolejne warstwy polskiej tożsamości, na którą składają się, między innymi, migracje w pierwszej połowie XX wieku, przynależność do opozycji w czasach PRL-u i ustawianie „nowego ładu” po przełomie 1989 roku. Spomiędzy tych wydarzeń przeziera tożsamość bohatera – badacza zainteresowanego opowiadaniem o przeszłości.

To książka historyka, o historyku, przeznaczona w jakimś sensie dla historyków, ale też w dużej mierze opowiadająca o historii jako nauce. Można do niej sięgnąć z takim  nastawieniem, jakby czytało się „podręcznik” do najnowszej historii Polski; można czytać ją tak, jak czyta się literaturę – to znaczy w poszukiwaniu interesującej narracji, łączącej w odpowiednich proporcjach faktograficzność z literackością.

Warto sięgnąć po książkę Karola Modzelewskiego i przejrzeć ją między innymi z myślą o przygotowaniu dyskusji na temat roli autobiografii w nauczaniu i poznawaniu historii. Uczniowie mogą być zainteresowani alternatywnym sposobem opowiadania o przeszłości, który jest, w gruncie rzeczy, bliski literaturze (Modzelewski otrzymał za książkę Zajeździmy kobyłę historii Literacką Nagrodę „Nike” w 2014 roku).

W takiej perspektywie „kobyła historii” być może uciągnie jeszcze niemały dystans.

Cały numer „Refleksji” o edukacji historycznej jest dostępny do bezpłatnego pobrania na stronie www.zcdn.edu.pl/refleksje.

            Sławomir Iwasiów